Hedonik Açlığın Etkileri ve Beslenme Davranışları
Yemek yeme durumu, çoğu zaman sadece temel bir ihtiyaç olmanın ötesine geçerek, keyfi bir aktivite haline dönüşebiliyor. Sosyal medyada paylaşılan yemek içeriklerinin, hedonik açlık olarak bilinen bir durumu tetikleyebileceği konusunda uzman görüşleri mevcut. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Pınar Sökülmez Kaya, bu konuyla ilgili önemli bilgiler sunuyor.
Kaya, hedonik açlığın temel ihtiyaçlardan değil, hazdan kaynaklanan bir açlık hali olduğunu vurguluyor. Bu durum, bireyin kalori ihtiyacından bağımsız olarak, yiyecekleri yalnızca lezzetleri nedeniyle tüketme isteği olarak tanımlanıyor. “Lezzetli kabul edilen yüksek karbonhidratlı ve yüksek yağlı gıdalar, kalori açısından yoğun oldukları için hızla kan şekerini yükseltir ve tüketici üzerinde ödül veya zevk etkisi yaratabilir. Örneğin, ‘Tokum ama hala yemek istiyorum.’ veya ‘Doydum ama üzerine bir tatlı olsa süper olurdu.’ gibi ifadeler bu duruma örnek teşkil edebilir.”
Ayrıca, sosyal medyada paylaşılan yemek fotoğrafları ve videolarının hedonik tüketimi tetikleyebileceğini belirten Kaya, “Özellikle yemeğin hazırlanma videoları, hedonik açlığı artırma potansiyeline sahiptir. Son zamanlarda haberlerde veya reklamlarda gördüğümüz içerik üreticilerinin farklı yiyecekleri tatma deneyimleri, bireylerin o yerlerde o yiyecekleri deneme arzusunu hedonik olarak tetikleyebilir.” şeklinde açıklamada bulundu.
Uykusuzluğun Beslenme Üzerindeki Etkisi
Kaya, uykusuzluğun iştah ve besin alımına olan etkilerine de dikkat çekiyor. “Uykusuz kalan ve vardiyalı çalışan bireyler, ödüllendirici besin uyaranlarına karşı daha duyarlı hale gelir. Ayrıca hazzın olduğu yerde bağımlılığın da görülme ihtimali yüksektir. Çünkü beynin hazla ilgili bölgesi fazla uyarıldığında, haz eşiği yükselmiş olacaktır. Anksiyete ve Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) semptomlarının da hedonik açlığı artırdığı gözlemlenmiştir.”
Beslenme Davranış Bozukluğu ve Öneriler
Yeme isteğinin azaltılması için bazı önerilerde bulunan Kaya, “İdeal kiloların hedeflenmesi hedonik açlığı önleyebilir. Kilo hedeflerinize ulaşmak, tatmin edici ve dengeli bir yaşam tarzını destekleyerek gereksiz yeme isteğini azaltabilir. Ayrıca sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek de bu konuda önemli bir rol oynamaktadır.” dedi.
Kaya, beslenme davranış bozukluğu gelişmişse profesyonel destek alınmasını önererek şu sözlere yer verdi: “Yeterli uyku, dengeli beslenme, düzenli spor ve bol sıvı tüketimi, gereksiz besin tüketimini ve hedonik açlığı önlemeye yardımcı olabilir. Alışverişe giderken ne alacağımızla ilgili liste hazırlamak ve bu listeye sadık kalmak, ayrıca mümkünse tok olarak alışverişe çıkmak, aşırı ve gereksiz besin tüketimini engellemeye yardımcı olabilir. Açlık zamanlarında sosyal medya veya çevrimiçi ortamlardan uzak durmak da gereksiz yeme isteğini azaltabilir. Eğer bir beslenme davranış bozukluğu geliştiyse, uzmanlardan destek almak oldukça önemlidir.”
KAYNAK: AA
