Dünya Göçmen Kuşlar Günü
Her yıl mayıs ve ekim aylarının ikinci cumartesi günü, göçmen kuşların karşılaştığı tehditlere dikkat çekmek ve bu canlıların yaşam alanlarının korunmasına yönelik farkındalığı artırmak amacıyla “Dünya Göçmen Kuşlar Günü” olarak kutlanmaktadır. Bu yıl, ilki 11 Mayıs tarihinde gerçekleşen bu özel günün ikincisi 12 Ekim’de kutlanacaktır. AA muhabirinin çeşitli kaynaklardan derlediği bilgilere göre, küresel ısınma ile birlikte meydana gelen şiddetli yağışlar, ani hava değişimleri ve kuraklık gibi aşırı hava olayları, göçmen kuşlar için ciddi tehditler oluşturmaktadır. Bu olumsuz iklim koşulları, göçmen kuşların hayatta kalma şansını azaltmakta ve bazı durumlarda ölümlerine neden olabilmektedir.
Göç Rotaları ve Karşılaşılan Zorluklar
Göçmen Yabani Hayvan Türlerinin Korunması Sözleşmesi (CSM) tarafından yayımlanan “Mevcut Kuş Göç Yolları Bilgilerinin İncelemesi, Temel Bilgi Eksiklikleri ve Koruma Öncelikleri” başlıklı çalışmaya göre, kuşlar yumurta bıraktıkları bölgeler ile yumurtlamadıkları süreçlerde geçirdikleri alanlar arasında göç ederler. Bu göç rotaları, birkaç yüz metreden başlayarak dünyanın kuzey ve güney yarım küreleri arasında çeşitli boyutlarda gerçekleşebilir. Kuşların takip ettiği 5 önemli rota şunlardır:
- Orta Pasifik göç yolu
- Kuzey-Güney Amerika göç yolu
- Afrika-Batı Avrasya göç yolu
- Orta Asya göç yolu
- Doğu Asya-Avustralya göç yolu
Bu göç yollarında kuşların karşılaştığı zorlukların başında, iklim değişikliği nedeniyle artan aşırı hava olayları gelmektedir. Dünya Meteoroloji Örgütü’ne (WMO) göre, afetlerin sayısı son 50 yılda 5 kat artmış ve dünyanın çeşitli bölgelerinde farklı aşırı hava olayları etkisini daha belirgin şekilde göstermeye başlamıştır.
Üreme Yetenekleri ve İklim Krizi
Üreme Kabileyetleri de Risk Altında
Orta Pasifik boyunca aşırı yağışlar ve siklonlar, Kuzey ve Güney Amerika’da aşırı yağışlar, şiddetli yıldırımlar, dolu yağışları, tropik siklonlar; Afrika-Batı Avrasya hattında aşırı sıcaklar ve aşırı yağışlar; Orta Asya’da aşırı sıcaklar ve aşırı yağışlar; Doğu Asya-Avustralya hattında ise aşırı sıcaklar, dolu ve siklonlar en sık rastlanan aşırı hava olaylarıdır. İngiltere, Çin ve İsviçre’den bilim insanlarının katılımıyla 2023’te yayımlanan “Coğrafya, Tür Sınıflandırması, Nesillerinin Tükenmesi Riski Bağlamında Göçmen Kuşların Kuraklık ve Siklonlara Maruz Kalma Durumu” başlıklı araştırmaya göre, aşırı hava olaylarına maruz kalmak, kuşların ölümüne neden olmanın yanı sıra, hayatta kalmak için tüm enerjilerini harcamalarına yol açarak ciddi fiziksel zararlara neden olmaktadır. Bunun sonucunda üreme alanlarına geç varma veya üreyememe gibi türlerin devamlılığı için kritik olan doğal davranışlar gerçekleşememektedir.
Bu durumun sonuçlarını araştıran bilim insanları, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) Türlerin İklim Değişikliğine Karşı Kırılganlığını Değerlendirme Kılavuzu’ndaki verilerden yola çıkarak, 383 göçmen kuş türünün siklonlara ve kuraklığa karşı kırılganlığını 1985 ve 2014 yılları arasında çeşitli analizlerle incelemiştir. Elde edilen bulgulara göre, 67 göçmen kuş türü bir mevsimde en az bir kez siklonlara, 382 tür aşırı kuraklıklara ve 67 tür ise her iki aşırı hava olayına birden maruz kalmaktadır. Bu da incelenen tüm kuş türlerinin yüzde 4,4’ünün her iki aşırı hava olayından da etkilendiği anlamına gelmektedir. Özellikle, Kuzey Amerika kökenli doğu kırlangıç kuşu (Antrostomus vociferus), Asya kökenli boz yüzlü şahin (Butastur indicus) ve Yeni Zelanda kökenli güney adası istiridye avcısı türleri, hem siklonlardan hem de kuraklıklardan aşırı derecede etkilenmektedir.
Yangınlar ve Ani Isı Değişimleri
Yangınlar ve Ani Isı Değişimleri Göçmen Kuşların Ölümüne Yol Açtı
Finlandiya, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Çin’den bilim insanları tarafından 2022’de yayımlanan “ABD’nin Batısında Yaşanan Birleşik İklim Aşırılıkları Göçmen Kuşların Korunmasını Tehdit Ediyor” başlıklı araştırma, ABD’de göçmen kuşların aşırı hava olayları karşısında ciddi zorluklar yaşadığını ortaya koymuştur. New Mexico, Colorado, Texas, Arizona ve Nebraska gibi eyaletlerde, 2020 yılının Ağustos ve Eylül ayları arasında yüz binlerce kuş ölmüştür. Bölgedeki durumu inceleyen araştırmacılar, ölen kuşların çoğunun kırlangıç, serçe, sinekkapan, karatavuk ve ötleğen gibi göçmen türler olduğunu ve bu ölümler ile aşırı hava olayları arasında doğrudan bir ilişki bulunduğunu saptamışlardır.
Bulgulara göre, Ağustos 2020’de bölgede meydana gelen orman yangınları ve okyanuslarda yaşanan aşırı buharlaşma, özellikle California kıyı şeridindeki göçmen kuşlar için ölümcül ısı stresine neden olmuştur. Yangınların oluşturduğu olumsuz koşullar, kuşların yiyecek kaynağının azaldığı iç bölgelere gitmek zorunda kalmalarına yol açmış ve bu durum, göç döneminde ihtiyaç duyacakları fiziksel enerjiyi toplamalarını zorlaştırmıştır. Bir sonraki ay bölgede meydana gelen ani soğuma, zaten yeterince güç toplayamamış kuşları güneye uçmak zorunda bırakmıştır. Tüm bu olumsuz koşullar, zayıflamış göçmen kuşların ölümüne neden olmuştur.
KAYNAK: AA
