Çocuklarda İştahsızlık ve Nedenleri
Son yıllarda çocuklarda iştahsızlık vakalarının artış göstermesi, birçok ebeveynin endişe kaynağı haline gelmiştir. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Pınar Karadeniz, bu artışın ardındaki nedenleri araştırarak, çocukların sağlıklı gelişimleri için dikkat edilmesi gereken noktaları vurguladı. “Ekran başında geçirilen zamanın artması, fiziksel aktivitenin azalması ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının bozulması, iştahsızlık vakalarının artmasında etkili faktörler arasında yer almaktadır.” dedi.
Dr. Karadeniz, hızlı tüketim alışkanlıkları olan fast-food gıdaların ve sık atıştırmalıkların, ana öğünlerde iştahı olumsuz etkileyebileceğini belirtiyor. “Özellikle demir, çinko ve B vitamini eksiklikleri, çocuklarda iştahsızlığa yol açabilmektedir. Örneğin, demir eksikliği anemisi, iştahsızlıkla birlikte yorgunluk ve halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterir.” şeklinde ekledi.
İştahsızlığın Farklı Nedenleri
Uzm. Dr. Karadeniz, iştahsızlığın birçok farklı faktörden kaynaklanabileceğini ifade etti. “İştah kaybı, fizyolojik, psikolojik ve çevresel etkenlerin birleşimiyle ortaya çıkabilir. Özellikle çocukların büyüme evrelerinde iştahları doğal olarak değişiklik gösterebilir.” dedi. İlk iki yıl boyunca çocukların büyüme hızı yüksekken, 2-5 yaş aralığında bu hızın azalmasıyla iştahlarının da azalabileceğini vurguladı.
Patolojik nedenler arasında ise, “Enfeksiyonlar (üst solunum yolu enfeksiyonları, gastroenterit), kronik hastalıklar (astım, alerjik rinit, anemi), gastroözofageal reflü, sindirim sistemi bozuklukları ve hormonal düzensizlikler (hipotiroidi gibi)” yer almaktadır. Ayrıca bazı ilaçların yan etkisi olarak da iştahsızlık görülebilir.
Psikososyal Etkiler ve İştahsızlık
Çocuklarda iştahsızlığın psikolojik etkenlerden de kaynaklanabileceğini belirten Uzm. Dr. Karadeniz, “Stresli olaylar, örneğin okula başlama, aile içi sorunlar veya kardeş kıskançlığı gibi durumlar, çocuklarda iştahsızlık gelişimine yol açabilir.” dedi. Yemekle ilgili baskıcı tutumlar veya zorla yemek yedirme çabaları, çocuğun yemekle olan ilişkisinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olabilir.
İştahsızlık Belirtileri ve Uzman Desteği
Uzm. Dr. Karadeniz, çocuklarda iştahsızlık belirtilerini şu şekilde sıraladı:
- Yemekleri reddetme
- Azalan porsiyonlar
- Kilo kaybı veya yavaş kilo alımı
- Enerji ve aktivite düzeyinde azalma
- Mide ve bağırsak problemleri
- Gıda seçiciliği
Bu belirtilerin süresi ve şiddetinin, altta yatan sebeplere bağlı olarak değişebileceğini belirten Uzm. Dr. Karadeniz, “Kısa süreli belirtiler genellikle geçicidir. Ancak uzun süreli iştahsızlık durumunda mutlaka bir uzman hekime başvurulmalıdır.” dedi.
Abur Cubur Tüketiminin Etkisi
İştahsızlık vakalarında artışın sebeplerini inceleyen Uzm. Dr. Karadeniz, “Çocukların günlük yaşamında abur cubur tüketiminin artması, fiziksel aktivitenin azalması ve ekran başında geçirilen zamanın uzaması, iştahsızlığı tetikleyen unsurlar arasında yer alıyor.” şeklinde konuştu.
Ailelere Düşen Görevler
İştahsızlık konusunda ebeveynlere düşen görevleri de açıklayan Uzm. Dr. Karadeniz, “Ebeveynlerin en önemli görevi, bu süreçte sabırlı ve anlayışlı olmaktır. Zorla yemek yedirmek yerine, çocuklara yemek konusunda seçenek sunmak ve yemek saatlerini eğlenceli hale getirmek çok daha etkili olacaktır.” dedi.
Çocukların yemek saatlerinde aileyle birlikte oturması ve düzenli bir sofra ortamı oluşturulması, iştahlarını olumlu yönde etkileyebilir. Ayrıca, “Dikkat dağıtıcı unsurlardan uzak tutmak ve çocukların yemeklerini odaklanarak yemelerini sağlamak da oldukça önemlidir.” diye ekledi.
Vitamin Eksiklikleri ve İştahsızlık
Vitamin ve mineral eksikliklerinin çocuklarda iştahsızlığa neden olabileceğini belirten Uzm. Dr. Karadeniz, özellikle demir, çinko ve B vitamini eksikliklerinin önemli olduğunu vurguladı. “Demir eksikliği anemisi, iştahsızlıkla birlikte halsizlik ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösterir.” dedi. Uzman, düzenli doktor kontrollerinin ve dengeli beslenmenin vitamin eksikliklerini önlemede kritik rol oynadığını belirtti.
Farklı Sağlık Sorunlarının Belirtisi Olabilir
İştahsızlığın bazen altta yatan daha ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabileceğine dikkat çeken Uzm. Dr. Karadeniz, “Uzun süreli iştahsızlık durumları, çocuğun genel sağlık durumu ile birlikte değerlendirilmelidir.” dedi. Mide-bağırsak hastalıkları, enfeksiyonlar, metabolik hastalıklar ve hormonal dengesizlikler, iştahsızlıkla birlikte görülebilir.
Dengeli Beslenme ve İştah Artırıcı Besinler
Çocukların iştahını artıracak sağlıklı besinler hakkında bilgi veren Uzm. Dr. Karadeniz, şunları belirtti: “Sağlıklı yağlar ve protein açısından zengin gıdalar arasında avokado, ceviz, badem, yumurta ve yoğurt gibi besinler yer alır. Taze meyve ve sebzelerin renkli ve yaratıcı bir şekilde sunulması, iştah artırıcı etki yapabilir.” Ayrıca, düzenli yemek saatlerinin oluşturulması ve atıştırmalıkların sınırlandırılması, çocukların ana öğünlerde iştahlarını korumalarına yardımcı olabilir.
KAYNAK: DHA
