Büyük Kırmızı Leke: Jüpiter’in Gizemli Fırtınası
Jüpiter gezegeninin devasa fırtınası olan Büyük Kırmızı Leke, bilim insanlarını şaşırtan bir keşifle gündeme geldi. Bu ikonik hava olayı, belirli aralıklarla genişleyip daraldığını gösteriyor. 19. yüzyıldan beri gözlemlenen ve Dünya’yı yutabilecek kadar büyük olan bu antisiklon fırtınası, 300 YILDIR DEVAM EDİYOR!
Fırtınanın genişliğinin yaklaşık 15 bin kilometre olduğu düşünülüyor. Ancak, ne kadar süredir var olduğu tam olarak bilinmiyor. Yine de, en az 300 yıldır var olduğu tahmin ediliyor. Uzaktan bakıldığında sabit gibi görünen Büyük Kırmızı Leke’nin aslında onlarca yıldır küçüldüğü tespit edilmişti. Ancak, son yapılan çalışmalar, fırtınanın gezegen etrafında dönerken 90 günlük döngüler içinde büzüşüp genişlediğini ortaya koydu ve bu durum bilim camiasında büyük bir merak uyandırdı.
Çalışma, The Planetary Science Journal adlı hakemli dergide 9 Ekim Çarşamba günü yayımlandı. Araştırmacılar, NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu‘nun çektiği Büyük Kırmızı Leke görüntülerini inceledi. Aralık 2022 ile Mart 2023 arasında alınan bu kayıtlar, fırtınanın bir “stres topu” gibi davranarak sıkışıp genişlediğini göstermektedir.
Makalenin başyazarı Amy Simon, Büyük Kırmızı Leke’nin boyutunda böyle bir salınım görmeyi beklemediklerini belirterek, “Çok şaşırdık” diyor. NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Simon, Hubble’ın yüksek çözünürlüğü sayesinde fırtınanın sıkışma ve genişleme esnasında daha hızlı veya yavaş hareket ettiğini kesin bir şekilde tespit ettiklerini ifade ediyor.
Nedenini Hala Bilinmiyor
Çalışmada yer almayan gezegen bilimci James O’Donoghue, fırtınanın bu davranışını sümüklüböceklerin hareketine benzetiyor. Araştırma ekibi, fırtınanın 90 günlük salınımında en büyük boyutuna ulaştığında çekirdeğinin en parlak halini aldığını kaydetti. Kaliforniya Üniversitesi Berkeley kampüsünden ve çalışmanın yazarlarından Mike Wong, “Büyük Kırmızı Leke hızlanıp yavaşlarken, kuzey ve güneyindeki rüzgarlı hava akımlarına karşı baskı yapıyor” diyerek ekliyor: “Ortasında çok fazla malzeme olan bir sandviçte ekmek dilimlerinin dışa doğru dönmeye zorlanmasına benziyor.”
Bilim insanları, Büyük Kırmızı Leke’deki bu tuhaf büzüşme ve genişlemenin arkasında neyin yattığını henüz bilmiyor. Ekip, fırtınanın boyutunun muhtemelen bir noktada sabit hale geleceğini öngörüyor; ancak bunu doğrulamak için daha fazla veriye ihtiyaç duyulmakta. James Webb Uzay Teleskobu ile fırtınayı incelemeyi planlayan Simon, içindeki rüzgarların hızının da değişip değişmediğini bulmayı umuyor.
KAYNAK: INDEPENDENT | HABER7
