Çin’in Ay Keşif Aracından Önemli Bulgu
Xinhua’nın haberine göre, Çin’in Çang’ı-5 keşif aracının topladığı Ay toprak örneklerini inceleyen bilim insanları, Ay kabuğunun oluşumuna dair yeni bir anlayış geliştirdi. Bu araştırma, iki safhalı Ay kabuğu oluşum kuramının ötesine geçerek, bu sürecin hala devam ettiğini ortaya koyuyor.
Pekin’deki Çin Yer Bilimleri Üniversitesinden Wang Shuoqiang liderliğindeki bilim insanları, Çang’ı-5’in getirdiği Ay yüzeyi regoliti örneklerini inceledi. Elde edilen bulgular, anortozit parçasında daha fazla magnezyum ve demir bulunduğundan, bu parçanın “magnesian-suite” olarak bilinen kayalara benzediğini gösteriyor. Ekip, bu keşfin Ay anortozitinin ve magnezyum-demir içerikli kayaların ana kaynağı olan magmanın aynı anda oluştuğuna dair doğrudan bir kanıt sunduğunu belirtti.
Ay Kabuk Oluşum Süreci Devam Ediyor
Yapılan jeokimyasal ve termodinamik hesaplamalar, bu eriyik parçanın ana magmasının Ay’ın üst mantosundan geldiğini ve erken kabuk oluşumunun hala aktif bir süreçte olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar, magma okyanusunun soğuma süreci sırasında yer çekimsel dengesizliklerin üst mantoda küçük ölçekli altüst hareketleri tetiklediğini, bunun ardından büyük ölçekli manto hareketlerinin meydana gelen basınç azalmaları neticesinde alt mantonun erimesine yol açtığını ifade etti.
Araştırmaya göre, altüst hareketlerinin neden olduğu yerel küçük ölçekli üst manto erimesi, Ay’ın ilkel kabuk oluşumu ve kabuğun ikincil tekrar oluşumu sırasında kritik bir rol oynamıştır. Önceki teoriler, Ay kabuğunun iki aşamalı olarak iki kez oluştuğunu öngörüyordu.
Klasik magma okyanusu modeli, magma okyanusunun soğuması sürecinde ilk aşamada plajiyoklaz mineralinin yüzerek bir araya gelmesiyle ilkel Ay kabuğunun oluştuğunu, ikinci aşamada ise mantonun ters dönmesi ve erimesiyle magnezyum-demir içerikli kayaların ortaya çıktığını ve Ay kabuğunun yeniden oluştuğunu savunuyordu. Esas olarak plajiyoklazdan oluşan Ay anortoziti ve “magnesian-suite” kayaları üzerinde yapılan önceki çalışmalarda, bu türlerin neredeyse aynı dönemde meydana geldiği ve dolayısıyla “ilkel ve ikincil” Ay kabuğu oluşumunun devam eden bir süreç olabileceği yönünde ipuçları bulunmaktaydı. Ancak bu süreçte aktif olan mekanizmalar henüz tam olarak aydınlatılamamıştı.
Bu önemli araştırma, Communications Earth & Environment dergisinde yayımlandı ve Ay kabuğunun oluşumuna dair yeni bir bakış açısı sunarak, uzay araştırmaları alanındaki bilgimizi zenginleştirdi.
KAYNAK: AA
