TÜİK’ten AR-GE Harcamaları Raporu
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), “Merkezi Yönetim Bütçesinden Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İçin Ayrılan Ödenek ve Harcamalar-2024” başlıklı bültenini yayımladı. Bu rapor, merkezi yönetim bütçesinden araştırma ve geliştirme (AR-GE) faaliyetlerine ayrılan ödenek ve yapılan harcamaların detaylarını içermektedir. 2023 yılı itibarıyla, merkezi yönetim bütçesinden AR-GE için toplamda 98 milyar 737 milyon lira harcama gerçekleştirildi.
Geçtiğimiz yıl, merkezi yönetim bütçesinden yapılan AR-GE harcamalarının toplam merkezi yönetim bütçesi içindeki oranı yüzde 1,38 olarak belirlenmiştir. Ayrıca, AR-GE harcamalarının 26 trilyon 276 milyar 307 milyon lira tutarındaki Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) içindeki oranı ise yüzde 0,38 olarak hesaplanmıştır. Bütçe başlangıç ödenekleri esas alınarak yapılan tahmini sonuçlara göre, bu yıl için merkezi yönetim bütçesinden AR-GE faaliyetlerine 174 milyar 627 milyon lira tahsis edilmiştir.
Fonlamada Üniversitelerin Önemi
AR-GE için merkezi yönetim bütçesinden gerçekleştirilen harcamalar, sosyoekonomik hedeflere göre sınıflandırıldığında, 2023 yılı itibarıyla en fazla harcama yüzde 70,8 ile genel bilgi gelişimi için üniversitelere yapılmıştır. Bu harcamaları, yüzde 5,8 ile endüstriyel üretim ve teknoloji, yüzde 5,5 ile genel bilgi gelişimi (diğer kaynaklardan finanse edilen), yüzde 4,5 ile savunma ve yüzde 3,9 ile tarım izlemiştir.
Bütçe başlangıç ödenekleri esas alınarak yapılan tahmine göre, bu yıl en yüksek ödeneğin yüzde 73,2 ile genel bilgi gelişimi için üniversitelere ayrılması beklenmektedir. Genel bilgi gelişimi (diğer kaynaklardan finanse edilen), yüzde 5,1 ile sosyoekonomik hedefler arasında ikinci sırada yer alırken, bunu yüzde 4,9 ile savunma, endüstriyel üretim ve teknoloji takip etmektedir.
Uluslararası AR-GE Programları
Merkezi yönetim bütçesinden uluslararası AR-GE programlarına 2023 yılında toplam 2,2 milyar lira ayrılmıştır. Bu programların alt kategorilerine göre, Avrupa çapında yürütülen AR-GE programları için gönderilen kamu fonu 1,3 milyar lira ile ilk sırayı alırken, bunu 592 milyon lira ile uluslararası AR-GE faaliyeti yürüten kuruluşlara ait fonlar ve 303 milyon lira ile ikili veya çok taraflı uluslararası AR-GE programları takip etmiştir.
Bütçe başlangıç ödeneğine göre, uluslararası AR-GE programlarına 2024 yılı için 2,7 milyar lira tahsis edilmiştir. İlk sırada 1,6 milyar lira ile Avrupa çapında yürütülen AR-GE programları yer alırken, ardından 722 milyon lira ile uluslararası AR-GE faaliyeti yürüten kuruluşlara ait fonlar ve 357 milyon lira ile ikili veya çok taraflı uluslararası AR-GE programları gelmektedir.
KAYNAK: AA
