ABD’deki Michigan Üniversitesi’ne bağlı bir bilim ekibinin liderliğini yürüttüğü araştırma, Sinop Üniversitesi’yle işbirliği içerisinde Notion Antik Kenti’nde kazı çalışmalarını Notion Arkeoloji Projesi adıyla yürütmektedir. Kültür Bakanlığı’nın izniyle 2022 yılında başlatılan bu çalışmalarda, antik dönemlere ait çömlek parçaları gibi birçok değerli eser gün yüzüne çıkarılmıştı.
Michigan Üniversitesi, 2 Ağustos 2023 tarihinde yaptığı açıklamada, Ahameniş veya Pers İmparatorluğu dönemine ait altın sikkelerle dolu bir çömleğin bulunduğunu duyurdu. Bu çömleğin, İzmir’in Menderes ilçesi sınırlarında yer alan Notion’da, Temmuz 2023’te çıkarıldığı belirtildi.
MİLATTAN ÖNCE 5. YÜZYILIN SONLARINA AİT
Antik kentteki bir evin odasının köşesinde keşfedilen altın sikkelerin, M.Ö. 5. yüzyılın sonlarına tarihlendiği düşünülmektedir. Arkeologlar, buldukları diğer eserlerle bu tarihe işaret eden kanıtlar elde etmişlerdir. Persler, dareikos adı verilen altın sikkeleri, 6. yüzyılın sonlarından itibaren basmaya başlamıştır ve bu sikkeler, Büyük İskender tarafından fethedilene kadar, M.Ö. 334 yılına kadar kullanılmaya devam etmiştir. Bu tarihten sonra İskender ve onu izleyen hükümdarlar, altın paraları eriterek kendi yüzlerini taşıyan yeni sikkeler üretmeye başlamışlardır. Dolayısıyla, dareikos örneklerine oldukça nadir rastlanmaktadır.
Arkeologlar, bulunan sikkelerin Manisa’nın Salihli ilçesi sınırlarında yer alan Sardis Antik Kenti’nde basıldığını tahmin etmektedir. Dareikos sikkelerinin, özellikle paralı askerlere ödeme yapmak amacıyla kullanıldığını düşünen araştırmacılar, Notion’da bulunan gömünün de benzer bir amaç taşıdığını belirtmektedir.
ALTINLARIN YERİNDEN ALINMAMASI BİR FELAKETİN İŞARETİ
Araştırmacılar, tek bir dareikosun bir askerin bir aylık maaşını temsil ettiğini ifade etmektedir. Notion Arkeoloji Projesi Direktörü Dr. Christopher Ratté, altın dolu çömleğin yerinde bırakılmasının, büyük bir felakete işaret ettiğini vurguluyor. Dr. Ratté, “Hiç kimse değerli metal sikkeleri geri alma niyeti olmadan gömmez” diyerek ekliyor: “Böyle bir hazinenin korunması, ancak çok vahim bir talihsizlikle açıklanabilir.” Ayrıca, Dr. Ratté, bu çalışmalarda bir küp altın bulmayı beklemediklerini de ifade ediyor.
Oxford Üniversitesi’nden arkeolog Andrew Meadows, Anadolu bölgesinde bu türden başka bir definenin bulunduğuna dair bilgisi olmadığını belirtiyor. Meadows, bu araştırma hakkında “Bu çok büyük önem taşıyan bir bulgu” diyor.
ÇOK VAHİM BİR SAVAŞIN KALINTISI OLABİLİR
Bu definenin arkeolojik bağlamı, Ahameniş altın sikkelerinin kronolojisini hassas bir şekilde belirlememizi sağlayacak. Notion, M.Ö. 6. yüzyılda Ahameniş İmparatorluğu’nun yönetimi altındaydı. M.Ö. 5. yüzyılın başlarında bir süreliğine Perslerden ayrılan bölge, M.Ö. 4. yüzyılda yeniden Ahameniş topraklarına katılmıştır. Paches adlı Atinalı general, M.Ö. 427’de Pers yanlısı paralı askerlerden oluşan bir birliğe saldırarak onları öldürmüştü. Bu olay sonucunda Atina uygarlığının eline geçen Notion’daki Pers yanlıları sürülmüştü.
Dr. Ratté, bu olayın veya Atina ile Sparta arasında gerçekleşen Peloponez Savaşı’nın (M.Ö. 431 – M.Ö. 404) Notion’daki gömüyle alakalı olabileceğini öne sürüyor. Ancak, altınların bu olaylarla hiçbir ilgisi olmayabileceğini de ekliyor. Araştırmacılar, bölgedeki çalışmalara devam ederken, buldukları altın sikkelerin İzmir’deki Efes Müzesi’nde korunduğu bildirilmektedir.
KAYNAK: INDEPENDENT | HABER7
