Boeing’in Uzay Aracındaki Arıza: Astronotlar Dünya’ya Dönüşte Korkutucu Senaryolarla Karşı Karşıya
Boeing’in uzay aracında meydana gelen bir arıza nedeniyle uzayda aylardır mahsur kalan iki NASA astronotu, Dünya’ya dönüşlerinin çok daha korkutucu olabileceğini düşünüyor. Sunita Williams ve Butch Wilmore, 5 Haziran’da Boeing’in Starliner uzay aracıyla fırlatıldıklarında Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) yalnızca sekiz gün kalmayı planlamışlardı. Ancak, kapsülün iticilerinde yaşanan kritik bir arıza nedeniyle iki aydan fazla bir süredir uzayda sıkışıp kaldılar. NASA, bu arızanın çözülmeden kapsülün önümüzdeki yılın Şubat ayına kadar geri dönemeyeceğini belirtiyor.
Daily Mail’in haberine göre, uzay ajansı şu anda arızalı Starliner ile devam edip etmeyeceklerine veya Boeing için büyük bir utanç kaynağı olabilecek SpaceX’in rakip gemisini kullanarak bir kurtarma görevi başlatıp başlatmayacaklarına karar verme aşamasında.
Kapsülün Yeniden Girişinde Yaşanabilecek Tehlikeler
ABD ordusunda eski Uzay Sistemleri Komutanı Rudy Ridolfi, eğer NASA arızalı Starliner ile devam etmeyi seçerse, yaşanabilecek üç korkutucu senaryoyu açıkladı. Bu senaryoların en kötüsü, mürettebatın kapsüle yeniden giriş sırasında kapsülün içinde yanması ihtimali. Starliner’ın sorunları, geminin tüm kontrol merkezi olan ve itici, güç, yolcular için su ve oksijeni yöneten sistemleri barındıran servis modülünde yatıyor.
Servis modülünün, kapsülü Dünya’ya yeniden girebilmesi için eğik bir irtifaya yerleştirmesi gerekiyor. Eğer açısı yanlış olursa, araç atmosferden sekerek NASA’nın onu yörüngeye oturtmak için çabalaması gerekecek. Açı çok dik olursa, daha fazla sürtünme olur ve atmosferde yanarak yolcuların buharlaşma riski artar.
Uzay Boşluğuna Fırlatma İhtimali
Eğer açı çok sığ olursa, uzay aracı atmosferden sekerek bir göletin üzerinden fırlatılan bir taş gibi uzaya geri fırlatılabilir. Ridolfi, “Kapsül yeniden girişe uygun şekilde hizalandığı sürece her şey yolunda” dedi. “Kapsül hizalanmazsa ya yanarlar ya da uzaya geri dönerler.” Ridolfi, ‘Eğer Starliner Servis Modülü kapsülü yeniden giriş penceresine çok dik bir şekilde yerleştirirse, kapsülün aşındırma ısı kalkanı muhtemelen başarısız olur’ diye ekledi.
Dönüş İçin Sınırlı Süre
Haziran ayında iki astronotun Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) ulaşmasını sağlayan 24 saatlik yolculuk sırasında beş itici arızalandı. En büyük endişelerden biri, dönüş yolunda daha fazla iticinin arızalanması ve bunların ISS ile Dünya arasında belirsizlik içinde kalması. Dönüş için Starliner’ın sahip olduğu oksijen miktarı ve güç kapasiteleri göz önüne alındığında mürettebatın, iticileri canlandırmak ve Dünya’ya geri inmek için yaklaşık 96 saati olacak.
Ridolfi, iticiler ve helyum sızıntıları devam etmezse aracın bu senaryoda bile Dünya’ya ulaşma ihtimalinin olduğunu, ancak bu durumda servis modülünün mükemmel çalışması gerektiğini belirtti. Ancak en kötü senaryoda NASA, astronotları kurtarmak için Starliner gemisine bir kurtarma aracı göndermek zorunda kalabilir.
İnsanlık Tarihinde Nadir Bir Durum
Uzaya kenetlenme görevi mümkün olmakla birlikte, insanlık tarihinde yalnızca bir kez gerçekleştirildi ve o da insansız bir aracı kurtarmak için yapıldı. 1966 yılında Gemini VIII, astronotlar Neil Armstrong ve David Scott ile birlikte Agena hedef aracına ilk kenetlenmeyi gerçekleştirmek üzere fırlatıldı. Ridolfi, “NASA bunu nasıl yapacağını biliyor ama bu biraz zaman alıyor” dedi. “Starliner atmosferden sekerek gelirse onu bulmaları gerekir. Nerede olduğuna dair genel bir tahminde bulunabilirsiniz, ancak radar, optik gözlemler almaya başlamanız ve şu anda içinde bulunduğu yörüngeyi hesaplamanız gerekir. ‘Bu muhtemelen 180 dakika kadar sürebilir, üç saat diyelim.’
Bu başarı, Starliner’ın kapağına takılacak tünel benzeri bir yapının astronotlara zarar vermeden açılmasını sağlayacak şekilde yerleştirilmesiyle gerçekleştirilecek. Ancak Ridolfi, Starliner’ın bulunmasının ardından NASA’nın uzaya yerleştirme görevini yerine getirecek başka bir astronot ekibini eğitmesi gerekeceğini vurguladı.
NASA ve SpaceX İşbirliği
Ridolfi, senaryoların mümkün olduğunu belirterek, NASA’nın kurtarma görevini SpaceX ile yürüteceğine inandığını söyledi. Boeing için bu durum, büyük bir utanç kaynağı olabilir.
Uzay ajansı, Çarşamba günü, Boeing’in arızalı aracının Dünya’ya dönüş yolculuğunu sağlayamayabileceğini kabul ederek tavrını değiştirdi. Bu duyuru, ticari jetlerinde bir dizi sorunla uğraşan Boeing için bir başka utanç verici darbe olarak kaydedildi. Boeing’in ticari uçaklarında türbülans, mekanik arızalar ve kuyruk çarpması gibi sorunlar şirkete en az 3 milyar dolara mal oldu.
Uzayda Geçirilen Zaman
Salı günü, Starliner mürettebatının uzayda geçirdiği 60. gündü. Bu, planlanan sekiz günlük görevden çok daha uzun bir süre. NASA ve Boeing, en az beş helyum sızıntısı yaşayan ve 28 iticisinden beşini kaybeden Starliner’ın güvenliğini belirlemek için sorunları yerde test etmek üzere yorulmadan çalışıyor. Boeing geçen hafta, ‘Starliner uzay aracına ve mürettebatla güvenli bir şekilde geri dönme kabiliyetine güvenmeye devam ettiğini’ açıkladı.
Boeing’in şu ana kadar yaptığı testler, Starliner’a ait dört jetin Haziran ayında aşırı ısınıp otomatik olarak kapanmaları nedeniyle arızalandığını ortaya koydu. Testler sırasında yeniden ateşlenen diğer iticilerin ise yakıtlarındaki bazı kısıtlamalar nedeniyle normalden zayıf göründüğü belirlendi. Temmuz ayı sonlarında New Mexico’daki White Sands Füze Sahası’nda yapılan yer testleri, iticilerin aşırı ısınmasının teflon contanın eğrilmesine, iticilerin itici tüplerinin tıkanmasına ve dolayısıyla itme gücünün zayıflamasına neden olduğunu ortaya koydu. NASA yetkilisi Stich, daha önce muhabirlere böyle bir olasılığı önemsiz göstermelerinin ardından, şimdi neden Crew Dragon olasılığını tartışmaya daha istekli olduklarını açıklayarak, ‘Bunun rahatsızlık seviyesini artırdığını ve olup bitenin fiziğini tam olarak anlayamadığımızı söyleyebilirim’ dedi.
Starliner’ın Fırlatılışı ve Yaşanan Sorunlar
Starliner, 5 Haziran günü saat 10:52’de Florida’daki Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü’nden havalandı. Fırlatma sırasında yaşanan sızıntı, Mayıs ayında uçuşta bir aksama yaşanmasına neden oldu. Ekipler, helyum sızdıran bir vana tespit etti ve görevi iptal etti. Mühendisler, sorunun gömlek düğmesi büyüklüğündeki arızalı bir lastik contadan kaynaklandığından şüpheleniyor ve sızıntı daha da kötüleşse bile uçuş sırasında bunun halledilebileceğini düşünüyor.
Bir sonraki fırlatma 1 Haziran’a ertelendi. Ancak Starliner, kalkışa dakikalar kala kapsülün bilgisayar tarafından iptal edilmesiyle bir kez daha talihsizliklerle karşı karşıya kaldı. Starliner, 28 manevra iticisinde beş arıza, bu iticilere basınç sağlamak için kullanılan helyum gazının beş kez sızması ve fırlatmadan bu yana çözülmemiş geçmiş sorunların habercisi olan yavaş hareket eden bir itici valfiyle karşılaştı. Starliner, 6 Haziran’da uzay istasyonunun yakınlarına kenetlenmek üzere vardığında, beş itici arızası, Boeing sorunu giderene kadar uzay aracının yakın bir mesafeden yaklaşmasını engelledi. Boeing, Starliner’ın uzay istasyonuna varışından önce beş iticinin neden arızalandığını anlamak için son birkaç haftadır yerde ve uzayda itici test ateşlemeleri gerçekleştiriyor. Bir tanesi hariç hepsi çevrimiçi oldu. Kapsülün tahrik sisteminde helyum sızıntıları da ortaya çıktı.
KAYNAK: HABER7
