Tarım, suyun en yoğun tüketildiği sektörlerden biri olarak, su tasarrufu sağlamak amacıyla çeşitli yöntemler geliştirmektedir. Bu yöntemlerden biri olan akıllı sulama, bitkilerin ihtiyaç duyduğu kadar suyun verilmesiyle, hem su kaynaklarının hem de üretim süreçlerinin maksimum verimle kullanılmasını hedefleyen sistemleri kapsamaktadır. E-Sular firmasının kurucu ortağı ve elektrik-elektronik mühendisi olan Fatma Aktaş, bu alanda 5 yıldır aktif olarak çalıştıklarını vurguladı. Türkiye ve Azerbaycan’da birçok çiftçiye hizmet sunarak, 2021 yılında İTÜ Çekirdek Kuluçka Merkezi ile işbirliklerinin kendilerine önemli katkılar sağladığını ifade etti.
Aktaş, sulama, su yönetimi ve gübreleme konularında yapay zeka ve yazılım çözümlerinin, tarımın daha sürdürülebilir hale gelmesine yardımcı olacağını belirtti. Türkiye’deki su kullanım verilerinin, dijital tarım uygulamalarının yaygınlaşmasının gerekliliğini ortaya koyduğunu ifade eden Aktaş, DSİ verilerine göre Türkiye’nin toplam su hacminin 112 milyar metreküp olduğunu ve yıllık kişi başı su tüketiminin 1300 metreküp seviyesinde bulunduğunu hatırlattı. Su fakiri olma sınırının 1000 metreküp olduğunu belirten Aktaş, Türkiye’nin bu sınırın altına inme tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu ve küresel ısınma ile iklim değişikliğinin bu durumu daha da kötüleştirdiğini vurguladı.
“SANAYİ VE EVLERDE 1,5 YILDA KULLANDIĞIMIZ KADAR SUYU TARIMDA SADECE 1 YILDA İSRAF EDİYORUZ”
Türkiye’de yıllık su tüketiminin 55 milyar metreküp olduğunu ve bunun 45 milyar metreküpünün tarımda kullanıldığını belirten Aktaş, yanlış sulama yöntemleri nedeniyle her yıl 25 milyar metreküp su israf edildiğini söyledi. Bunu daha anlaşılır kılmak için, “Biz sanayi ve evlerde 1,5 yılda kullandığımız suyu tarımda sadece 1 yılda israf ediyoruz.” dedi.
Yapay Zeka ile Akıllı Sulama Sistemleri
Yapay zeka destekli akıllı sulama sistemlerinin, tarımda önemli avantajlar sunduğunu ifade eden Aktaş, çiftçilerin bu teknolojilerle bitkilerin su ihtiyaçlarını analiz edebildiğini belirtti. Sistemdeki çeşitli kayıp, kaçak ve arıza durumlarını tespit etmenin manuel olarak zor olduğunu, geniş alanların yönetiminin insan gücüyle gitgide daha da zorlaştığını vurguladı. Bu nedenle teknolojilerin entegre edilmesinin, daha öngörülebilir ve risk azaltıcı sistemler sunarak, su ve enerji tasarrufu sağladığını dile getirdi.
“YÜZDE 30 İLA YÜZDE 60 BANDINDA BİR VERİM SAĞLIYOR”
Tarım arazileri ve seralarda su ve enerji optimizasyonunu, suyun kaynaktan bitkiye ulaşana kadarki sürecini dijitalleştirerek sağladıklarını anlatan Aktaş, ilk adım olarak su kaynağının yönetimiyle başladıklarını aktardı. Aktaş, “Arazide birçok vana bulunmakta. Bunları verimli bir şekilde yönetmek gerekiyor. Vana kontrol ünitelerimiz ve çeşitli sensörlerimizle otomatik bir sistem kuruluyor.” dedi.
Veri ve yapay zekanın desteğiyle “izle, öğren, yönet” felsefesini benimsediklerini ifade eden Aktaş, sistemin verim ve tasarruf üzerindeki etkileri hakkında şunları söyledi: “Bir işletmemizde 7 ila 10 kuyuyu yönetiyoruz. Sadece bir sezonda gözlemlediğimiz enerji tasarrufu yüzde 30’a kadar çıkabiliyor. Doğru zamanda yapılan sulama ile verimde yüzde 30 ila yüzde 60 arasında bir artış sağlıyoruz.” dedi.
MOBİL UYGULAMA İLE UZAKTAN KONTROL
Geliştirdikleri sensörlerle toprak nemi, sıcaklık, basınç, akış, tuzluluk ve pH değerlerinin anlık takibinin mümkün olduğunu belirten Aktaş, bu verilerin sulama süreçlerinin otomatik olarak yönetilmesine yardımcı olduğunu açıkladı. “Kullanıcı, mobil uygulamanın arayüzüne girdiğinde arazisindeki cihazları, vanaları ve sensörleri görebiliyor. Anlık ve geçmiş verilerle arazinin haritasını takip edebiliyor.” diye ekledi.
“(BİTKİNİN) İHTİYACI NEYSE VERİP GELECEK YIL SU İHTİYACINDAN KISMIYORUM”
Yapay zeka destekli sulama sistemini kullanan ziraat mühendisi Gürcan Balcı, mobil uygulamanın kurulumunun ve kullanımının oldukça pratik olduğunu ifade etti. Chandler ceviz ağaçlarının bulunduğu arazide 72 su vanası bulunduğunu ve bu vanaların otomatik olarak çalıştığını belirten Balcı, “Sulama kontrolümüzle nem değerlerini ölçerek su tüketimimizi minimize etmeye çalışıyoruz. İhtiyacı neyse, 5 litreyse 5 litre verip gelecek yıl su ihtiyacımda kısıntıya gitmiyorum. Mobil uygulama oldukça kullanıcı dostu.” diye konuştu.
