Gama Işını Patlaması Üzerine Yeni Bulgular
Bugüne kadar ölçülen en güçlü gama ışını patlamasına dair çarpıcı yeni bilgiler elde edildi. NASA’nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu’nu kullanan bilim insanları, daha önce hiç görülmemiş bir unsuru keşfetti. Gama ışını patlamaları, ömrünün sonuna yaklaşan büyük kütleli bir yıldızın patlayarak nötron yıldızı veya kara deliğe dönüşmesi sırasında ortaya çıkıyor. Bunlar, evrenin en şiddetli patlamaları arasında yer almakta olup, hala birçok gizemi çözülmemiştir.
9 Ekim 2022 tarihinde, Dünya’dan yaklaşık 2,4 milyar ışık yılı uzakta bir yıldızın süpernova patlaması sırasında, bugüne kadarki en güçlü gama ışını patlaması kaydedildi. Daha önce gözlemlenen herhangi bir gama ışını patlamasından 10 kat daha yoğun olan bu olay, “BOAT” (Brightest Of All Time / Tüm Zamanların En Parlağı) olarak adlandırılmaktadır. Resmi adı GRB 221009A olan bu patlamadan yalnızca 5 dakika sonra emisyon çizgisi teleskop ile tespit edildi. Emisyon çizgileri, maddenin ışıkla etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır. Dünya’ya ulaşan ışığın spektrumunda görülen bu parlak çizgiler, atom altı parçacıklar hakkında önemli bilgiler sunabilmektedir.
40 SANİYE BOYUNCA GÖRÜLMÜŞTÜ
BOAT’un ardından çıkan emisyon çizgisi yaklaşık 40 saniye boyunca gözlemlenmiştir. Bu çizginin 12 milyon elektronvoltluk bir enerjiye ulaşması, bilim insanlarını derin bir şaşkınlığa sürüklemiştir. Zira spektrumda çıplak gözle görülen ışığın enerjisi genellikle 2-3 elektronvolt civarında olmaktadır. Science adlı hakemli dergide perşembe günü yayımlanan araştırmayı yürüten Maria Edvige Ravasio, “Bu sinyali ilk gördüğümde tüylerim diken diken oldu.” şeklinde ifade etmiştir.
Fermi’nin verilerini inceleyen Ravasio ve ekibi, bu kadar yüksek bir enerjiye nasıl ulaşıldığı sorusunu yanıtlamış gibi görünmektedir. Bilim insanları, elektronların ve onların antimadde karşılığı olan pozitronların birbirleriyle çarpışarak yok olması sonucunda emisyon çizgisinin meydana geldiğini düşünmektedir. Bu iki tür parçacık birbirini yok ettiğinde, genellikle yarım milyon elektronvoltluk bir enerji açığa çıkmaktadır. Araştırmacılar, 12 milyon elektronvoltluk enerjinin yok olan parçacıkların Dünya’ya neredeyse ışık hızında yaklaşması nedeniyle oluştuğunu tahmin etmektedir.
NASA’dan yapılan açıklamada şu ifadeler yer almaktadır: “Bu yorum doğruysa, 12 milyon elektronvoltla zirve yapan bir emisyon çizgisinin oluşması için yok olan parçacıkların ışık hızının yaklaşık yüzde 99,9’u kadar bir hızla bize doğru hareket etmesi gerekmektedir.”
Bilim dünyası, gama ışını patlamalarını uzun süredir incelemekte olsa da, bu parçacık jetlerine dair çok fazla bilgiye sahip değildir. NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Elizabeth Hays, ortak yazarı olduğu çalışma hakkında “Bu çarpıcı emisyon çizgisi gibi ipuçlarını bulmak, bilim insanlarının bu ekstrem ortamı daha derinlemesine araştırmasına katkı sağlayacaktır.” şeklinde yorumda bulunmuştur.
KAYNAK: INDEPENDENT | HABER7
